З
Валянцінай Сямёнаўнай у якасці настаўніцы рускай мовы і літаратуры я і мае
аднакласнікі з СШ № 2 г. Капыля — першыя «педкласаўцы» раёна — сустрэліся
толькі ў 10 класе. Ішоў 1990 год. Наперадзе — два гады стараннага вывучэння
моўных правілаў, трэніроўкі арфаграфічнай зоркасці. Колькі разоў Валянціна
Сямёнаўна перарывала мае спробы «прасачкаваць» дадатковыя заняткі, пра якія,
пераступіўшы парог дома, я тут жа забывала. Але знянацку раздаваўся тэлефонны
званок: “Ты ўжо дома? — з усмешкай пыталася Валянціна Сямёнаўна. — Давай,
даражэнькая, я цябе чакаю ў сваім кабінеце”. І заўсёды тактоўна, заўсёды з
павагай.
У дапамогу нам, вучням,
настаўніца распрацоўвала табліцы, сама друкавала іх на машынцы. Кожную — на
тоненькай, амаль празрыстай, паперцы: так удавалася “выпусціць” больш
экзэмпляраў. Мы старанна падклейвалі іх у спецыяльныя сшыткі. У 1992 годзе
выйшла кніга “Справочные опорные таблицы и схемы по русскому языку”. Аўтары —
А.Н. Наумовіч і В.С. Саўчанка. Дзякуючы сістэматызацыі ведаў з
дапамогай гэтых табліц, неаднойчы
філолагі-алімпійцы з СШ № 2 г. Капыля станавіліся пераможцамі
абласнога і рэспубліканскага этапаў алімпіяды па рускай мове. На працягу сямі
год настаўніца з’яўлялася трэнерам і кіраўніком каманды Мінскай вобласці на
зборах па падрыхтоўцы да рэспубліканскага этапа. Дарэчы, менавіта заняткі з
Валянцінай Сямёнаўнай дапамаглі ўвайсці ў лік прызёраў таксама і мне, дапамаглі
не толькі стаць студэнткай БДПУ імя М. Танка,
але і раней за іншых студэнтаў авалодаць ведамі па прадмеце “Сучасная руская
мова” амаль усяго першага курса. Урокі літаратуры станавіліся сапраўднай школай
жыцця. “Да ўсяго стаўцеся крытычна”, — вучыла настаўніца.
Аднак у прафесію Валянціна
Сямёнаўна трапіла выпадкова (калі можна так сказаць). Справа ў тым, што ў
дзяцінстве яна вельмі хацела быць падобнай на дзядулю Матусевіча Адама
Пятровіча, заўзятага паляўнічага і таленавітага лекара, які ведаў тайны прыроды
і ўмела імі карыстаўся на карысць лю-дзей. Да слова, яе самыя шчаслівыя гады
прайшлі побач з дзядулем і бабуляй Вікторыяй Францаўнай у невялічкай і вельмі
ўтульнай вёсачцы Думічы. Ужо пасля заканчэння Шастакоўскай сямігодкі айчым
Ясючэня Яўген Іванавіч (бацька прапаў без вестак на Вялікай Айчыннай вайне)
павёз дакументы ў Баранавіцкае медвучылішча. Вярнуўся і гаворыць:
— Ну, Валя, доктаркай не будзеш,
будзеш настаўніцай: у Баранавічах дакументы ўжо не бралі. Мы аддалі іх у
Нясвіжскае педвучылішча.
“Настаўніцай, дык настаўніцай”,
— вырашыла 14-гадовая дзяўчынка. Гэта было ў далёкім 1955 годзе. Тады Валянціна
ўпершыню пабачыла вялікі свет. Так, менавіта Нясвіж з яго замчышчам, цудоўнымі
краявідамі дапамаглі дзяўчынцы адкрыць для сябе Беларусь. Аднак былі і
цяжкасці. З Мажы, дзе жыла Валянціна, да Нясвіжа транспарту ніякага не было —
прыходзілася дабірацца на веласіпедзе летам і пешшу — узімку. Праз год у лёс
Валянціны Сямёнаўны ўвайшло Палессе: Нясвіжскае педвучылішча было пераведзена ў
Пінск. Так Саўчанка стала студэнткай Пінскага педагагічнага вучылішча імя А.С.
Пушкіна. У 1959 годзе атрымала дыплом настаўніцы пачатковых класаў і — накіраванне
на працу ў Антопальскі (зараз Кобрынскі) раён, у вёску Старадубцы. Тут адбылася
першая сустрэча з сапраўдным вучнёўскім светам. Тут упершыню адчула сябе
сапраўднай настаўніцай і сустрэла верных сябровак.
Праз год Валянціна стала
студэнткай філалагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Змены
адбыліся і на працы: перавялі ў суседнюю вёску Аніскавічы. Але доўга яна там не
затрымалася: не склаліся адносіны з дырэктарам-бюракратам. Таму ў хуткім часе
вярнулася на Капыльшчыну.
У Цялядавіцкай сярэдняй школе
сустрэлі маладую настаўніцу ветліва. Разумныя настаўнікі, сумленныя вучні і…
надзвычай строгі дырэктар Жалкоўскі Валянцін Юльянавіч. Аднак менавіта ў
Валянціны Сямёнаўны з патрабавальным начальнікам адносіны склаліся добрыя. А
яго жонка Секержыцкая Зінаіда Паўлаўна і зусім ставілася да дзяўчыны як маці.
Час працы ў Цялядавічах Валянціна Сямёнаўна зараз называе часам настаўніцкага
станаўлення. Сяброўства з некаторымі вучнямі (!) яна пранесла праз усё жыццё.
Зараз аб тым цікавым часе нагадвае шафа, што падарылі Валянціне Сямёнаўне на
вяселле, якое адбылося 1 студзеня 1967-га. Праз год нарадзілася дачушка Ірынка,
яшчэ праз тры гады — Светачка (на жаль, пражыла дзяўчынка толькі два месяцы). У
1972 годзе на свет з’явіўся сынок Віктар.
Настаўніцай СШ № 2 г. Капыля
Валянціна Сямёнаўна Саўчанка стала ў тым жа 1967-м. Так, час працы ў гэтай
установе адукацыі Валянціна Сямёнаўна па праве называе сваім зорным часам.
Пошукі і адкрыцці, пастаянная праца над сабой, час шчырага захаплення прафесіяй
і вучнямі. Тут адбылася сустрэча з самым галоўным Настаўнікам — Багдановічам
Барысам Канстанцінавічам. За гэты перыяд Валянціна Сямёнаўна “выпусціла” шмат
годных юнакоў і дзяўчат. Сярод больш вядомых — кандыдат педагагічных навук,
дацэнт Наталля Кавалёва (Жаўрыд), кандыдат тэхнічных навук, вядомы альпініст
Віктар Лутаў, кандыдат медыцынскіх навук, урач-траўматолаг-артапед лабараторыі
траўматалогіі дарослага ўзросту РНПЦ траўматалогіі і артапедыі ў Мінску Алег
Корзун, кандыдат медыцынскіх навук, загадчык кафедры гігіены працы
Белмеддзяржуніверсітэта Ігар Сямёнаў, намеснік старшыні Капыльскага
райвыканкама Алена Васілеўская (Шкадарэвіч), начальнік аддзела ідэалагічнай
работы, культуры і па справах моладзі Капыльскага райвыканкама Наталія Царкова
(Дземідовіч), галоўны рэдактар газеты “Шахцёр” Сяргей Квіткевіч, вядучая
Першага нацыянальнага канала Беларускага радыё Таццяна Гулейка і інш.
Валянціна Сямёнаўна як матуля
таксама можа ганарыцца: дачка Ірына — старшы выкладчык Беларускага дзяржаўнага
эканамічнага ўніверсітэта: яна вучыць рускай мове іншаземных студэнтаў. Сын
Віктар пасля заканчэння Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Ламаносава
застаўся жыць і працаваць там, у першапрастольнай. Ён — праграміст, стварае
лятальныя апараты і займаецца распрацоўкай іх праграмнага забеспячэння.
Сярод асабістых узнагарод —
значок “Выдатнік народнай адукацыі БССР”; Ганаровы дыплом ЦК КПБ, Савета
Міністраў БССР, Беларускага рэспубліканскага Савета прафесіянальных саюзаў, ЦК
ЛКСМ Беларусі; шматлікія граматы Міністэрства адукацыі БССР і аддзела народнай
адукацыі Мінаблвыканкама.
Дзіяна
ТКАЧЭНКА
Фота з
архіва В.С. Саўчанкі
Р.S.
Вось, Валянціна Сямёнаўна, я напісала яшчэ адно сачыненне. На гэты раз — пра
Вас. Таму, як старанная вучаніца, чакаю адзнакі.
«СП» http://www.kopyl.by
