У свой
час разам з калегам-журналістам райгазеты «Слава працы» Усеваладам Гурыновічам
часта даводзілася бываць у мясцінах, дзе нарадзіўся легендарны паэт-змагар.
Пашчасціла нам сустрэцца з пляменнікам паэта Рыгорам Цімафеевічам Лобікам, які
з цеплынёй успамінаў пра свайго дзядзьку. Важныя звесткі пра свайго бацьку ў
80-я гады расказала яго дачка На-дзея Лявонаўна Фалітар, якая жыла ў Кукавічах.
Нарадзіўся Лявон Лобік у вёсцы
Кукавічы. Яго бацька зрабіў усё магчымае, каб сын закончыў пачатковую школу ў
Вялікай Раёўцы, а затым Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. Аднойчы ў
Нясвіжы з хлопцам здарылася няшчасце: не заўважыў і натыкнуўся на нейкі
стрыжань, прабіў нагу. Так застаўся калекам.
Пасля рэвалюцыйных падзей 1905
года Лявон разам з Цішкам Гартным, Фабіянам Шантырам распаўсюджваў сярод
жыхароў прапагандысцкую літаратуру.
Як успаміналі старэйшыя вяскоўцы
з Кукавіч, Лобік праводзіў сходы пры завешаных вокнах. А каб не трапіць у
«лапы» шпікоў, умела расстаўляў пікеты вартавых. Але такая пера-сцярога не
заўсёды выратоўвала ад прыстава і ўрадніка. Падставай для арышту Лявона Лобіка
сталі масавыя хваляванні сялян. Улады спачатку выслалі яго ў Краснадарскі край,
а затым перакінулі ў волжскі гарадок Чорны Яр. Увосень Лявон вярнуўся ў Пінск,
а потым і ў Кукавічы, дзе настаўнічаў, затым працаваў сакратаром у нясвіжскага
міравога суддзі. 3 гэтага часу актыўна піша розныя артыкулы, вершы, нататкі,
якія можна ўбачыць у «Нашай ніве».
Ён не толькі актыўны падпісчык
выдання, але і разам з Алесем Гурло і Цішкам Гартным збіраў грошы на падтрымку
любімай газеты. Але за тое, што патрабаваў у Кукавічах у пана Патразоніна
грошай на выданне «Нашай нівы» і беларускіх календароў, настаўніка пасадзілі ў
Віленскую турму.
У Нацыянальнай бібліятэцы
Беларусі захоўваюцца падшыўкі «Нашай нівы». У № 11 за 1912 год я знайшоў
карэспандэнцыю, дзе наш зямляк піша: «Вось каб вучоныя прагледзелі нашу
зямельку, то знайшлі б шмат карыснага для людзей. Я хачу сказаць аб тым, што
месцамі грунт без гною дае ўраджай. Як апавядае Іван Ліхадзіеўскі з Куцаўшчыны,
недалёка ад вёскі капалі землю пад слупы і знайшлі слой солі чырвонага колеру.
Такую соль спачатку людзі ўжывалі для жывёлы, а пасля і сабе». Акадэмік Гаўрыла
Гарэцкі прачытаў гэтую нататку, вельмі ўзрадаваўся і палічыў, што гэта павінна
стаць старонкай гісторыі беларускай геалогіі.
Турмы і ссылкі адбіліся на
здароўі паэта: ён захварэў на сухоты. Будучы хворым выступаў перад салдатамі
заходняга фронту, агітаваў іх пераходзіць на бок народа.
У Капылі лёг у бальніцу, але, як
ні стараўся ўрач Каролька, не выратаваў народнага змагара. У канцы сакавіка
1918 года той памёр. Пахавалі Лявона Лобіка на гарадскіх могілках. Даследчыкі
па крупіцах збіраюць спадчыну паэта. У першым томе «Анталогіі беларускай
паэзіі» ёсць вершаванае апавяданне Лобіка «Залом у жыце», урывак з якога
мы прапаноўваем да вашай увагі.
Іван
Ігнатчык,
член ГА «Беларускі саюз
журналістаў»
«СП» http://www.kopyl.by
