Мастер-класс от
копыльских ткачих
У цэнтры
ўвагі зацікаўленых прадстаўнікоў культуры суседніх раёнаў — майстэрства ткачых
Капыльшчыны.
Да нас завіталі госці з Мінскага
дзяржаўнага палаца дзяцей і моладзі, Нясвіжскага раённага цэнтра народнай
творчасці, раённага Цэнтра рамёстваў Клецкага раёна. Яны змаглі не толькі
пазнаёміцца з гэтымі паважанымі жанчынамі, але і прыняць удзел у майстар-класе,
які правяла народны майстар Рэспублікі Беларусь Валянціна Міхайлаўна Кіеня.
«Любі справу — майстрам будзеш» — пад такой назвай праходзіла творчая сустрэча
ў Семежаве.
Мы заўсёды імкнёмся пераймаць
нешта моднае, заморскае. Тыя ж ірландскія карункі, квілінг ці дэкупаж,
напрыклад. Ніхто не спрачаецца: гэта складана і прыгожа. Але ёсць і ў нас сваё
роднае майстэрства, асновы якога складваліся на працягу не аднаго стагоддзя і
перадаваліся ад пакалення да пакалення. Гэта ткацтва. І рэчы, якія таксама
захоўваюць цеплыню жаночых рук, на самай справе неверагодна прыгожыя і
складаныя. А ўбачыць іх можна было на выставе работ жанчын, якія маюць званне
«народны майстар Рэспублікі Беларусь», што разгарнулася ў фае Семежаўскага ВПК
д/с – СШ імя М. Высоцкага, на базе якога і адбывалася мерапрыемства. Вось
да свайго стэнда падыходзіць народны майстар па ткацтве Ніна Яўгенаўна
Гарашчэня.
— Хто навучыў вас майстэрству
ткацтва? — звяртаюся да жанчыны.
— Перш за ўсё мая мама Салагуб
Аляксандра Палікарпаўна. Я нарадзілася ў Ванелевічах, а там амаль у кожнай хаце
стаялі кросны, — расказвае Ніна Яўгенаўна.
Шмат гасцей сабралася ў актавай
зале. Тут жа ў першым радзе размясціліся і майстрыхі. Гучыць песня ў выкананні
Вячаслава Курчыка. І пад вельмі трапныя словы класіка беларускай літаратуры
Максіма Багдановіча «…І тчэ, забыўшыся, рука…» на сцэне за кроснамі маленькая
ткачыха паціху з рознакаляровых нітачак складае беларускія ўзоры.
— Сённяшняе мерапрыемства
прысвячаецца прыгожаму старажытнаму віду народнай творчасці — ткацтву, —
расказвае дырэктар раённага Цэнтра ткацтва Таццяна Волкава. — І я вельмі ўдзячна
нашым сапраўды таленавітым майстрыхам за тое, што на працягу больш як 30 гадоў
яны не толькі дапамагаюць аднаўляць майстэрства, але і самааддана перадаюць яго
маладому пакаленню. Гэты від народнага мастацтва пачаў адраджацца на
Капыльшчыне з 1996 года.
— Так, адраджаць майстэрства
ткацтва мы пачалі ў той складаны час, — расказвае дырэктар раённага Цэнтра
традыцыйнай культуры Галіна Гурло. — Дапамагала нам знаходзіць гістарычныя
звесткі і дакументы дырэктар раённага краязнаўчага музея Валянціна Шуракова,
якая сёння прысутнічае на свяце. Мы таксама звярталіся і да навуковых
супрацоўнікаў вышэйшых адукацыйных устаноў краіны. Адным словам, шлях прайшлі
зусім няпросты, але вынікі, якія мы бачым сёння, вартыя ўкладзенай працы.
З прывітальным словам да прысутных
звярнулася і старшыня Семежаўскага сельскага Савета Марыя Стружко, якая
адзначыла, што семежаўская зямля наогул славіцца знакамітымі людзьмі.
Намеснік начальніка аддзела
ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі райвыканкама Наталля
Гарбацэвіч нагадала, што ткачыхі капыльскай зямлі — вельмі шаноўныя і
заслужаныя жанчыны, якія не адзін дзясятак гадоў аддалі стварэнню сапраўдных
твораў мастацтва, укладваючы ў іх сваю душу.
Валянціна
Міхайлаўна Кіеня. Дзякуючы ёй працягвае
сваё існаванне закладная тэхніка ткацтва, у якой спрадвеку ствараліся
знакамітыя семежаўскія ручнікі. Работы Валянціны Міхайлаўны
дэманстраваліся на раённых, абласных, рэспубліканскіх выставах. Яна — удзельнік
шматлікіх святаў і конкурсаў рознага ўзроўню. Па выніках работы за 2009 год
была занесена на раённую Дошку гонару. Але галоўнае яе дасягненне — вучні, якія
працягваюць справу мастацкага ткацтва.
Валянціна Міхайлаўна Кіеня
Валянціна
Кузьмінічна Гладкая. На яе коўдрах і
посцілках можна ўбачыць самых розных жывёл і птушак. З 1997 па 2003 год па
месцы жыхарства жанчына працавала кіраўніком гуртка па ткацтве Праснакоўскага
сельскага клуба, а з 2003 па 2014 год — майстрам-метадыстам РЦТ. З’яўляецца
ўдзельніцай шматлікіх мерапрыемстваў рознага ўзроўню. Прозвішча Валянціны
Кузьмінічны занесена ў кнігу «Памяць. Капыльскі раён».
Ніна
Яўгенаўна Гарашчэня. Зараз жыве ў в.
Лешня. У сваім рамястве яна выкарыстоўвае мясцовыя традыцыі. З 2006 года па
2013 працавала майстрам-метадыстам творчай майстэрні РЦТ, дзе вяла гурток па
ткацтве «Суквецце». Майстрыха ўнесла вялікі ўклад у адраджэнне і развіццё
ткацкага рамяства раёна.
Вера
Васільеўна Нікалаевіч. Семежаўскі
майстар з вялікай творчай душой. Працуе майстрам-метадыстам РЦТ. Займаецца
выпускам сувенірнай прадукцыі. У 2017 годзе была ўзнагароджана Дыпломам «За
аднаўленне мясцовых традыцый ткацтва на кроснах» на VII абласным свяце-конкурсе
«Матчыны кросны». Таксама прыняла ўдзел у IX Рэспубліканскім фестывалі-кірмашы
народных мастацкіх рамёстваў «Вясновы букет».
Зінаіда
Іванаўна Кравец. У народзе пра такіх
жанчын кажуць «майстрыха на ўсе рукі». Яна заўсёды знаходзіць час для сваіх
любімых заняткаў: ткацтва, вышыўкі, карункапляцення. Асабліва ёй падабаецца
ткаць закладныя семежаўскія чырвоныя ручнікі. У кожны свой твор яна ўкладвае
часцінку душы.
Вольга
Дзмітрыеўна Мацкевіч. Усё
жыццё гэтая семежаўчанка займаецца ткацтвам. З 18 гадоў ужо ткала самастойна,
бо шмат чаго ведала. Вялікае майстэрства ткачыхі праявілася ў афармленні
дываноў. Многія ўзоры прыдумляла сама. Любіла ткаць ходнікі, посцілкі пераборам
і «ў матрушкі».
Марыя
Мікалаеўна Астапеня. Доўгімі вечарамі
жанчына карпатліва працавала над кроснамі. Семежаўская майстрыха выткала шмат
святочных, абрадавых ручнікоў, посцілак з розным геаметрычным узорам. У яе
добра атрымліваецца і вышыўка як крыжыкам, так і гладдзю.
Для кожнага майстра галоўнае, каб
яго справа жыла ў пакаленнях. Перадачу ткацкага рамяства на сябе ўзяў Раённы
цэнтр ткацтва. У рамках рэалізацыі сумеснага праекта Еўрапейскага Саюза і
праграмы развіцця ААН «Устойлівае развіццё на мясцовым узроўні», пры фінансавай
падтрымцы гэтых арганізацый, у 2010 годзе на базе Цэнтра ткацтва была створана
«Школа ткачоў». Заняткі па ткацтве наведваюць вучні мясцовай школы. Прыемна
адзначаць, што жаданне асвойваць ткацкае рамяство выказваюць як дзяўчынкі, так
і хлопчыкі. Работа «Школы ткачоў» дае добрыя вынікі: яе навучэнцы ўдзельнічаюць
у шматлікіх святах, конкурсах рознага ўзроўню. Гэта Рэспубліканскі
фестываль-кірмаш народных мастацкіх рамёстваў «Вясновы букет», абласное свята
рамёстваў «Слуцкі пояс», святы-конкурсы «Млечны шлях ад рук бабулі», «Матчыны
кросны», «Калыска талентаў», «Беларускі пояс» і шмат іншых. З гэтых
мерапрыемстваў навучэнцы заўсёды прывозяць дыпломы розных ступеней. Акрамя
«Школы ткачоў» напрыканцы 2016 года на базе РЦТ пачала працаваць школьная
бізнес-кампанія «Семежаўскія ўзоры». Вучні 10 ‒ 11 класаў не толькі ткуць розныя вырабы, але і набываюць навыкі
па рэалізацыі той прадукцыі, якую вырабляюць. Усё гэта азначае, што старажытнае
рамяство развіваецца, рухаецца наперад. І падмурак для гэтага — цікавасць
моладзі, якая ў традыцыйнае ткацтва прыўносіць новыя, свежыя ідэі. І ў гэты дзень
са сцэны побач з імёнамі народных майстрых прагучалі імёны іх таленавітай
змены: Настассі Будчанінай, Ангеліны Троцкай, Івана Лагуты, Паліны Лабко,
Ксеніі Гапоненкі, Рамана Волкава, Лізаветы Харковіч, Ангеліны Таркан. Менавіта
ім прадаўжаць ручніковы шлях ад рук бабулі.
■ Удзельнікі свята. Здымак на
памяць
Працяг свята адбыўся ў раённым
Цэнтры ткацтва, дзе народны майстар Рэспублікі Беларусь В.М. Кіеня дала
майстар-клас па закладным ткацтве. Госці звярталіся да Валянціны Міхайлаўны з
самымі разнастайнымі пытаннямі: і што азначае той ці іншы ўзор, і чаму ён
называецца менавіта так, і як правільна закладваць ніткі, і якія лепш браць.
Жанчына дакладна адказвала на ўсе пытанні і дэманстравала сваё майстэрства. І
мы можам быць упэўнены: беларускае народнае майстэрства ткацтва — у надзейных
руках.
Ірына
КРЫЦКАЯ, кіраўнік народнага клуба «Майстры» раённага Цэнтра рамёстваў Клецкага
раёна:
—
Уражанні ад сённяшняга мерапрыемства толькі самыя яскравыя. Асабліва звяртае на
сябе ўвагу той факт, што на Капыльшчыне старанна захоўваюць народнае
майстэрства ткацтва, яго сакрэты перадаюцца з пакалення ў пакаленне, а раённая
ўлада падтрымлівае гэты напрамак.
Дзіяна
ТКАЧЭНКА
