Капыльскі раённы выканаўчы камітэт

У Капыльскім раённым краязнаўчым музеі дзейнічае выстава «Вайна і каханне», прысвечаная 75-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Аснову экспазіцыі складаюць лісты ваенных гадоў, у якіх адлюстравана гісторыя адной сям'і, прадыктавана тры чвэрці стагоддзя таму назад.
Гэта гісторыя, напісаная пачуццямі на паштоўках ваенных гадоў. Лісты без крыкаў пра будні вайны. Палітая на аркушах паперы перажыванні мужа, бацькі, салдата. Гэта сапраўдныя сведчанні вайны - лісты памяці які памёр.
Лёс Леаніда Мендзелевічa Левіна, заслужанага архітэктара Рэспублікі Беларусь, самабытнага мастака і тонка адчуваўшага паэта, непарыўна звязан з вайной. Пра гэта і распавядзе выстава, арганізаваная яго дачкой Галінай Леанідаўнай.
Будучы пяцігадовым хлопчыкам у 41-м, ён памятаў адвагу бацькі, які бачыў вайну з першага яе дня да пераможнага мая, і адчай маці, што сутыкнулася з жахлівай рэальнасцю. Ваенныя гады маленькі Лёня з мамай і старэйшай сястрой Мацільдай, або па-сямейнаму Маяй, правёў у эвакуацыі ў Кіргізіі. Знясільваючая праца, недахоп ежы і вады, цяжкія ўмовы жыцця рана састарылі Лілію Левіну, і неўзабаве дзеці страцілі каханую матулю. Пасля, у мірныя гады, Леанід Левін напісаў: «Мая - бацькаўская дачка. Ён вельмі любіў. Мабыць, я быў мамчыным любімчыкам. Мама памерла ў гады вайны. Я застаўся сам-насам з яе любоўю».
Паводле сведчанняў Галіны Леанідаўны Левінай, бацькавай аднадумцы, надзеі і радасці, Леанід Мендзелевіч не кахаў без нагоды, галаслоўна, успамінаць вайну. Свае пачуцці ён надаваў у граніт і мармур. Нядзіўна, што аснову яго творчасці складае манументальная архітэктура. Ён адзін з аўтараў мемарыяльных комплексаў «Хатынь», «Яма» (помніка ахвярам Мінскага гета), «Дзецям - ахвярам Вялікай Айчыннай вайны» (на месцы дзіцячага канцлагера ў Чырвоным Беразе Жлобінскага раёна).
У памяць пра бацькоў Леанід Мендзелевіч падрыхтаваў і выдаў кнігу з лістамі свайго бацькі - "Вайна і каханне». Урыўкі з гэтай кнігі, кароткія фрагменты лістоў вы можаце ўбачыць, наведаўшы музей. Вось некаторыя з іх... Ліст кахаючага мужа з фронту ад 28 лiпеня 1942 года: «Хто табесказаў, Ліль, што Вы жабракі? Мы з табой ніколі не кленчылі перад матэрыяльнымі выгодамі. Самымі шчаслівымі і багатымі людзьмі на зямлі мы лічылі сябе. Хто мог з намі параўнацца? Мы былі насычаны неўвядальнай любоўю ... мы былі з табой багатыя сяброўствам...»
У сваёй кнізе Леанід Мендзелевіч успамінаў, што яго бацька як бы ўсё назіраў з боку, праз акно ваенных гадоў. Часам ён казаў: «Вайна ўнесла вялікія карэктывы ў наша жыццё, сынок, - непапраўныя. Вайна агаліла тое, пра што раней не думалі». Шмат пазней, з вышыні пражытых гадоў, сын зразумее свайго да вайны такога вясёлага і шчасліва-бестурботнага, а пасля вечна замкнёнага і маўклівага бацькі. Леанід Мендзелевіч ўсвядоміў татава жаданне зберагчы сына ад пэўна-жывых апавяданняў пра вайну, бо ў горача каханага татачкі была зусім іншая - рэальная вайна.
Чырвонай ніткай кнігі Леаніда Левіна "Вайна і каханне» сталі яго словы: «Вайна забірала дарагіх мне людзей. Дзіцём я гэта не вельмі ўсведамляў. Сёння ніхто не заменіць мне страчанага. Ніхто не пакрые тое, што забрала вайна. Вайна не змагла забраць толькі Каханне». Гэта наша агульная гісторыя пра незламанай і стойкасці чалавечага духу.
 
Вера Васілеўская,
пазаштатны карэспандэнт «СП»