Ахапіўшая ўвесь свет пандэмія COVID-19, наспеўшыя ў беларускім грамадстве запыты на пэўныя перамены, унутраны і знешні націск на краіну, праца ва ўмовах запавольвання сусветнай эканомікі наклалі свой адбітак як на развіццё эканомікі краіны, так і на настрой грамадзян. Аб рабоце дэпутацкага корпуса беларускага парламента ў мінулым годзе гутарым са старшынёй Пастаяннай камісіі па бюджэце і фінансах Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Людмілай Ніжэвіч:
- З улікам эпідэміялагічнай сітуацыі некалькі скарэкціраваны быў і фармат працы дэпутатаў. Больш актыўна парламентарыямі выкарыстоўваліся прамыя лініі з насельніцтвам, рэжымы відэасувязі, задзейнічаны магчымасці міжпарламенцкага супрацоўніцтва для давядзення да парламентаў замежных краін, міжнароднай грамадскасці аб'ектыўнай інфармацыі пра сытуацыю ў нашай краіне.
Шырокае прымяненне атрымала магчымасць абмеркавання дэпутатамі наспелых праблем у грамадстве, пытанняў удасканалення заканадаўства на дыялогавых пляцоўках.
- Людміла Іванаўна, на што звярталі ўвагу дэпутаты падчас сесій?
- За год працы Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь сёмага склікання на чатырох сесіях разгледжана 148 пытанняў, у першым чытанні прынята 30 законаў, 3 кодэкса, 55 законаў у другім чытанні, 43 міжнародных дагавора і пагадненні, рэалізацыя якіх накіравана на ўзмацненне гандлёва-эканамічнай пазіцый Беларусі ў Еўразійскім эканамічным саюзе, развіццё ўзаемавыгадных адносін з шэрагам іншых краін. Ратыфікавана Пагадненне з Еўрасаюзам аб спрашчэнні выдачы віз. Гэтыя і іншыя важныя рашэнні накіраваны на ўмацаванне грамадзянскага міру і стабільнасці, забеспячэнне ўстойлівага развіцця нашай дзяржавы.
Як сведчаць лічбы, аб'ём заканадаўчай дзейнасці дэпутата парламента вялікі, пры гэтым яна не замыкаецца на працы выключна з законапраектамі Пастаяннай камісіі у якой ты працуеш, дэпутат працуе з кожным законапраектам, якія паступілі ў парламент.
- Спыніцеся на асноўных законапраектах, якія прадстаўляюць для выбаршчыкаў найбольшую цікавасць.
- Праведзена вялікая работа па карэкціроўцы Кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях і Працэсуальна-выканаўчага кодэкса аб адміністрацыйных правапарушэннях. У працэсе падрыхтоўкі кодэксаў былі запытаны і дэталёва вывучаны прапановы з месцаў з наступным унясеннем у профільную камісію. Прапановы, якія ўносяцца мною, тычыліся найперш суразмернасці і абгрунтаванасці адказнасці дасканалага правапарушэння, а таксама спрашчэнні парадку прыцягнення юрыдычных і фізічных асоб да адміністрацыйнай адказнасці, удасканаленні парадку адміністравання.
Варта адзначыць, што не вельмі актыўна, але адгукнуліся жыхары акругі на мой запыт у частцы прапаноў па карэкціроўцы Канстытуцыі, ад сябе асабіста я таксама ўносіўла прапановы, у тым ліку якія датычацца пытанняў мясцовага самакіравання, цяпер у парламенце ідзе праца па сістэматызацыі і прапрацоўцы абгрунтаванасці унесеных зацікаўленымі грамадзянамі прапаноў.
Прыняты вялікі блок законапраектаў, накіраваных на разняволенне дзелавой ініцыятывы, паляпшэнне ўмоў гаспадарання. У прыватнасці, прыняты ў другім чытанні законапраект «Аб змяненні законаў па пытаннях гаспадарчых таварыстваў». Новаўвядзенні, закладзеныя ў праекце, дазволяць выкарыстоўваць новыя формы інвеставання і магчымасці для фінансавага аздараўлення гаспадарчых таварыстваў, стварыць умовы для доўгатэрміновай матывацыі іх работнікаў, павысіць празрыстасць гаспадарчых таварыстваў, палепшыць карпаратыўнае ўпраўленне (па гэтым пытанні мною таксама ўносіліся прапановы), узмацніць абарону правоў акцыянераў, што ў выніку будзе спрыяць паляпшэнню інвестыцыйнага клімату ў Беларусі.
У першым чытанні разгледжана прынцыпова новага Закона «Аб самарэгулявальннi арганізацый», закліканы знізіць непасрэдны ўдзел дзяржавы ў рэгуляванні прадпрымальніцкай і прафесійнай дзейнасці суб'ектаў гаспадарання.
Прыняты змены ў заканадаўства аб грамадзянстве, якія дазваляюць найбольш поўна рэалізоўваць права на набыццё грамадзянства Рэспублікі Беларусь, у тым ліку непаўналетнімі дзецьмі, што перш за ўсё павінна спрыяць павышэнню міграцыйнай прывабнасці, паляпшэнню дэмаграфічнага і эканамічнага патэнцыялу нашай краіны.
Палажэнні Закона «Аб зменах па пытаннях валютнага кантролю і валютнага рэгулявання», прынятага парламентарыямі ў другім чытанні на вясновай сесіі, накіраванf на далейшае павышэнне эфектыўнасці і стымуляванне развіцця фінансавага рынку краіны, далейшую дэдаларызацыю беларускай эканомікі.
Закон «Аб змяненні Закона Рэспублікі Беларусь «Аб мерах па прадухіленні легалізацыі даходаў, атрыманых злачынным шляхам, фінансавання тэрарыстычнай дзейнасці і фінансавання распаўсюджвання зброі масавага паражэння» распрацаваны ў адпаведнасці з патрабаваннямі міжурадавай арганізацыяй - груп распрацоўкі фінансавых мер барацьбы з адмываннем грошай (ФАТФ ) і накіраваны на павышэнне эфектыўнасці створанай у Рэспубліцы Беларусь сістэмы процідзеяння легалізацыі злачынных даходаў і фінансаванню тэрарызму.
Апошнімі двума вышэйазначанымі законамі непасрэдна займалася Пастаянная камісія па бюджэце і фінансах, старшынёй якой я з'яўляюся.
- А якія вынікі работы вашай камісіі і іншых, у якія Вы ўваходзiце?
- Усяго за 2020 год адбылося 55 пасяджэнняў камісій і рабочых груп па падрыхтоўцы і суправаджэнні 15 законапраектаў, за якія адказвае Пастаянная камісія па бюджэце і фінансах.
Праца па карэкціроўцы і ўдакладненні асобных норм бюджэтнага і падатковага заканадаўства носіць пастаянны характар, я зяўляюся сябрам міжведамаснай рабочай групы па падрыхтоўцы прагнозу сацыяльна-эканамічнага развіцця і бюджэту краіны, членам міжведамаснай групы па карэкціроўцы Падатковага кодэкса. На працягу года прымаю непасрэдны ўдзел у выпрацоўцы прапаноў па гэтых напрамках у пасяджэннях Савета і Прэзідыума Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь. Уносіла прапановы, якія тычацца сацыяльна-эканамічнага развіцця краіны на 2021-2025 гады.
У цяперашнім, сёмым скліканні, я абрана і намеснікам старшыні камісіі па бюджэце і фінансах Парламенцкага Сходу Саюза Беларусі і Расіі.
На працягу года праца дадзенай камісіі была звязана з фарміраваннем бюджэту Саюзнай дзяржавы, кантролем за рэалізацыяй праграм і мерапрыемстваў, што фінансуюцца з бюджэту Саюзнай дзяржавы, складаннем справаздачы па выкананні бюджэту.
Карыстаючыся выпадкам, хачу праінфармаваць выбаршчыкаў, што значная частка сродкаў бюджэту Саюзнай дзяржавы ідзе на пытанні ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва, бяспеку Саюзнай дзяржавы, на развіццё аховы здароўя, адукацыі, сацыяльнай сферы, аздараўленне ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны і дзяцей з пацярпелых ад чарнобыльскай катастрофы раёнаў. У бягучым годзе плануецца рэалізаваць дзевяць сумесных праграм і 26 мерапрыемстваў.
Рэалізацыя пяці з дзевяці праграм заканчваецца ў 2021 годзе і нам сумесна з дзяржаўнымі органамі дзвюх краін трэба правесцi вялікую працу па распрацоўцы праектаў і выбару праграм для іх рэалізацыі на тэрыторыі Саюзнай дзяржавы.
Я таксама прадстаўляю Рэспубліку Беларусь у Міжпарламенцкай Асамблеі і з'яўляюся намеснікам старшыні Кантрольна-бюджэтнай камісіі, прымаю непасрэдны ўдзел у працэсе фарміравання і кантролю за выкананнем бюджэту МПА СНД, займаюся ўдасканаленнем заканадаўчай базы па фінансаванні міжнародных арганізацый.
Ключавой задачай Міжпарламенцкай Асамблеі з'яўляецца збліжэнне прававых сістэм дзяржаў-удзельніц СНД і стварэнне ўмоў для ўсебаковай інтэграцыі ў рамках Садружнасці на аснове прымаемых мадэльных заканадаўчых актаў і рэкамендацый, фарміраванне прававых асноў агульнай эканамічнай прасторы СНД, назіранне за выбарамі і рэферэндумамі, міратворчая дзейнасць, міжнароднае супрацоўніцтва, вывучэнне і папулярызацыя гісторыі парламентарызму.
Як ужо адзначалася, заканадаўчая дзейнасць з'яўляецца асноўным напрамкам працы дэпутата парламента, таму можна шмат і доўга распавядаць аб прынятых і рыхтуемых да разгляду законапраектах, адзначу толькі, што заканадаўчаму замацаванню абароны правоў і інтарэсаў інвалідаў, ахове здароўя, звароту лекавых сродкаў, пытанням пахавання, сацыяльнай абароны грамадзян, у 2020 годзе нададзена асаблівая ўвага.
- Як вядома, адным з кірункаў дзейнасці дэпутата з'яўляецца праца ў акрузе.
- У адпаведнасці з рэгламентам работы дэпутата Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, адзін тыдзень у месяц, канкрэтна перыяд вызначаецца кіраўніком (Старшынёй парламента), дэпутат працуе ў акрузе.
Хачу нагадаць, што ў сёмым скліканні межы Капыльскага акругі №66 з лістапада 2019 года істотна змяніліся. У яго склад акрамя Капыльскага і Клецкага раёнаў увайшоў Уздзенскі раён, і Знаменскі і Рачкавіцкі сельскія Саветы Слуцкага раёна.
Скажу шчыра, што тэрыторыя, якую займае акругай, досыць вялікая, больш за тое, гэта чатыры самастойныя адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі з розным узроўнем сацыяльна-эканамічнага развіцця, самабытнай культурай, склаўшымся жыццёвым укладам і традыцыямі.
Прадчуваючы пытанні выбаршчыкаў, якія паступаюць у мой адрас, з упэўненасцю магу сказаць, што праца ў адным раёне магчыма была б больш прыкметнай і важкай. У гэтым жа выпадку я працую ў кожным раёне акругі адзін-два дні ў месяц.
Прывяду крыху лічбаў. За мінулы год арганізавана 55 асабістых прыёмаў грамадзян і прамых тэлефонных ліній, прынята 119 выбаршчыкаў, разгледжана 139 зваротаў грамадзян, праведзена 33 сустрэчы з калектывамі.
Эпідэміялагічная сітуацыя ў краіне ў 2020 годзе некалькі ўнесла карэктывы ў фармат працы ў раёнах, але гэта не перашкодзіла мне ўдзельнічаць у жыцці раёнаў і вырашэнні пытанняў грамадзян.
Я літаральна з першых дзён пандэміі падключылася да пошуку спонсараў і варыянтаў падтрымкі лячэбных устаноў акругі неабходнымі сродкамі абароны, дэзсродкамi. Дзякуючы чаму медыцынскія работнікі Капыльскай ЦРБ у ліку першых у краіне атрымалі ахоўныя шлемы, касцюмы, бескантактавыя градуснікі, дэзсродкi, прадукты харчавання. Установы адукацыі Узды і Клецка - дэзсродкi, Грозаўскі і Клецкі псіханеўралагічныя дамы-інтэрнаты бескантактавыя градуснікі.
Па маёй ініцыятыве і дзякуючы падтрымцы інвестараў абноўлена мэбля ў кабінеце дырэктара і настаўніцкай ДУА «Лядненская сярэдняя школа» Слуцкага раёна, атрымалі кампутары СДК і бібліятэкі, установы аховы здароўя Капыльскага раёна, яслі-сад аг. Лядна Слуцкага раёна, новую мэблю клас інфарматыкі СШ №3 г. Капыля, Быстрыцкая паліятыўная бальніца пасцельную і споднюю бялізну, свяцільні, памперсы, набыта мэбля ў ДУА «Цэнтр карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі Клецкага раёна».
Я ўзяла для сябе за правіла, што ўсе святы і акцыі, якія праходзяць у нас у краіне, адзначаю ў кожным раёне акругі. Гэта і ўшанаванне ветэранаў вайны і працы, перадавікоў вытворчасці на святах працы і раённых «Дажынках», жанчын-камбайнераў, віншаванне дзяцей у навагодняй акцыі «Нашы дзеці», святы гарадоў і гэтак далей.
- З якімі пытаннямі да Вас звяртаюцца выбаршчыкі акругі?
- Калі казаць аб зваротах, з якімі да мяне ідуць грамадзяне, то я б умоўна падзяліла іх на два блокі.
Першы - гэта пытанні, як правіла, якія тычацца добраўпарадкавання і асфальтавання вуліц, дваровых тэрыторый ля шматпавярховых дамоў, арганізацыя аўтобуснага паведамлення, пытанні газа, - водазабеспячэння, працы службы ЖКГ і гэтак далей.
Хачу падзякаваць кіраўніцтву Капыльскага, Клецкага, Слуцкага і Уздзенскага райвыканкамаў за дапамогу ў вырашэнні падымаемых грамадзянамі пытанняў. Большасць з якіх вырашана на працягу 2020 года. Напрыклад, асфальтаванне вуліцы Дарожная і пад'езда да гарадскіх могілак у г. Капылі, рамонт пад'езда і пляцоўкі каля пад'езда ў шматпавярховым жылым доме па вул. Багдановіча г. Капыля, арганізацыя аўтобуснага паведамлення з вёскай Баханы Уздзенскага раёна, рамонт цеплатрасы да дома-музея Кузьмы Чорнага ў Капыльскім раёне, знос аварыйных дрэў і асвятленне вуліц у в. Рассвет Клецкага раёна і гэтак далей.
Можна працягваць гэты пералік, пры гэтым хачу сказаць, што застаўся шэраг нявырашаных пытанняў, якія патрабуюць істотных фінансавых уліванняў, дадатковых кіраўнічых рашэнняў. Карыстаючыся выпадкам, мне б хацелася на старонках гэтай газеты ў чарговы раз падкрэсліць асабліва ў святле апошніх падзей і аб рашэнні пытанняў выбаршчыкаў, якія ўзнімаюцца аб працы дэпутатаў. Рашэнне вышэйназваных пытанняў, як і рэсурсы для іх вырашэння, знаходзяцца выключна ў кампетэнцыі і падпарадкаванні мясцовых органаў улады.
Згодна з Законам «Аб статусе дэпутата Палаты прадстаўнікоў, члена Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь» дэпутаты парламента разглядаюць атрыманыя імі звароты грамадзян, у тым ліку індывідуальных прадпрымальнікаў і юрыдычных асоб і прымаюць меры для іх поўнага, аб'ектыўнага, усебаковага і своечасовага разгляду ў адпаведнасці з заканадаўствам аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб.
Як паказвае практыка, людзі ідуць да дэпутата парламента, калі пытанне зацягваецца альбо не вырашаецца на месцах. У дадзеным выпадку дэпутат сумесна з мясцовымі органамі ўлады разглядае магчымыя варыянты, шляхі і тэрміны іх рашэнняў. Пры гэтым яшчэ раз падкрэслю згодна вышэйназваным законам у вырашэнні гэтых пытанняў голас дэпутата носіць выключна дарадчы характар. Але для людзей важны вынік, і рашэнне пастаўленых пытанняў наша агульная з выканкамамі, кіраўнікамі прадпрыемстваў і арганізацый задача.
Вельмі важна для дэпутата вывучыць прычыны зваротаў грамадзян і юрыдычных асоб і выпрацаваць у выпадку неабходнасці прапановы па ўдасканаленні заканадаўства ў адпаведных сферах грамадскіх адносін, якія закранаюць правы і інтарэсы грамадзян.
Па выніках зваротаў грамадзян мною ўносіліся прапановы па ўдасканаленні заканадаўства ў частцы механізму выкарыстання чэкаў «Жыллё», працы з пустымі і трухлявымі будынкамі, падтрымцы шматдзетных сем'яў, удасканаленні механізму спагнання дзяржаўнай пошліны за допуск транспартных сродкаў да ўдзелу ў дарожным руху, прапановы па прыцягненню прыватных кампаній да арганізацыі аўтобусных перавозак на рэгулярнай аснове і распаўсюджванню для іх мер падтрымкі, аналагічных як для дзяржаўных арганізацый, прапановы па падтрымцы адстаючых у эканамічным развіцці рэгіёнаў, выраўноўвання ўмоў збірання арэнднай платы для арганізацый усіх формаў уласнасці, змены мер адказнасці ўладальнікаў транспартных сродкаў за любую шкоду, прычыненую юрыдычным і фізічным асобам пры выкарыстанні гэтых сродкаў у дарожным руху на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь да абавязковага страхавання грамадзянскай адказнасці, прадугледжанай заканадаўствам і шэраг іншых.
Не заўсёды трэба прымаць новы закон ці ж яго карэктаваць, часам прычынай узніманай праблемы з'яўляецца не адсутнасць закона, а яго няведанне, альбо няправільнае тлумачэнне. Асноўная маса пытанняў, з якімі звяртаюцца грамадзяне для тлумачэнні, гэта пытанні, якія тычацца зямельных адносін, атрымання ў спадчыну і прыватызацыі маёмасці, льготы шматдзетным сем'ям.
Гэта і ёсць другі блок пытанняў, з якімі ідуць грамадзяне, адказныя спецыялісты испокомов, у мэтах ўрэгулявання пытанняў, якія ўзнімаюцца насельніцтвам.
Мне далёка не абыякава як жывуць і працуюць мае выбаршчыкі, я родам з гэтых мясцін і душой хварэю за свае раёны.
Як эканаміст я бачу і рэальна ацэньваю рызыкі, звязаныя з праводзімай ў краіне аптымізацый прадпрыемстваў і арганізацый, банкаў, аддзяленняў пошты і электрасувязі, вядучыя да скарачэння працоўных месцаў, паскорыўшуюся ў апошнія гады ўрбанізацыю і скарачэнне колькасці насельніцтва раённых цэнтраў і сельскіх населеных пунктаў.
- Людміла Іванаўна, вядома, што Вы з'яўляецеся адным з ініцыятараў правядзення ў 2021 годзе ў г. Капылі Дня беларускага пісьменства і абласнога свята «Дажынкі».
- З задавальненнем адзначаю, што мае прыкладзеныя намаганні для правядзення гэтых мерапрыемстваў не прайшлі дарма. Мяркую, што дадзеныя мерапрыемствы дадуць штуршок ў выкарыстанні наяўнага гістарычнага і культурнага патэнцыялу раёна. Неабходна толькі раёну актывізавацца ў падрыхтоўцы да мерапрыемстваў, часу застаецца не так ужо шмат. Праект аб будаўніцтве прадпрыемства па вытворчасці мяса індычкі, які мы з Анатолем Ліневіч літаральна выносілі, разгортваецца, унесена таксама мною і прапанова па развіцці ў Капыльскім раёне свінагадоўлі, толькі варта вызначыцца ў гэтым пытанні. Я звярталася ў Мінскі аблвыканкам і буду працягваць гэтую працу па задзейнічанне патэнцыялу (блізкасць г. Мінска, наяўнасць інфраструктуры, лагістыкі) Уздзенскага раёна для яго далейшага развіцця і стварэння новых працоўных месцаў.
Звярнулася ў Саюз беларускіх яўрэйскіх грамадскіх аб'яднанняў і абшчын з просьбай аказання садзейнічання ў пошуку інвестара для аднаўлення будынка ешывы ў г. Клецку, хай яшчэ няма канчатковага рашэння, але атрымана згода саюза на аднаўленне помніка і добраўпарадкаванне месца пахавання яўрэяў, расстраляных падчас Вялікай Айчыннай вайны.
Гэта толькі асобныя элементы маёй працы. Так, не ўсё заўсёды з першага разу атрымліваецца, і вырашаецца так хутка, як нам хацелася б. Але я ўпэўнена, што сумеснымі намаганнямі, мы многае здольныя зрабіць для свайго народа, для краіны.
Больш падрабязна пра маю дзейнасць можна даведацца на маім персанальным сайце Гэты адрас электроннай пошты абаронены ад спам-ботаў. У вас павінен быць уключаны JavaScript для прагляду., афіцыйным сайце Палаты прадстаўнікоў, з мясцовых і рэспубліканскіх сродкаў масавай інфармацыі.
У завяршэнне хачу падзякаваць кіраўніцтву Мінскага аблвыканкама, Капыльскага, Клецкага, Уздзенскага, Слуцкага раённых выканаўчых камітэтаў, абласнога і раённых Саветаў дэпутатаў, старшыням сельскіх выканкамаў, кіраўнікам прадпрыемстваў і арганізацый раёнаў Капыльскага выбарчай акругі №66 за разуменне і падтрымку пры вырашэнні праблем выбаршчыкаў на месцах, а таксама рэдакцыі газет «Слава працы», «Да новых перамог», «Чырвоная зорка», «Слуцкі край» за асвятленне маёй дзейнасці.
Хачу выказаць асаблівыя словы ўдзячнасці ўсім маім выбаршчыкам з актыўнай жыццёвай пазіцыяй, хто сочыць за маёй працай і працай Палаты прадстаўнікоў, па меры магчымасці дапамагае мне ў паўсядзённай працы, усім тым, хто неабыякавы да будучыні нашай Беларусі.
Жадаю ўсім жыхарам маёй акругі міру, дабра, дабрабыту, моцнага здароўя, плённай працы на карысць нашай любімай Радзімы.
Падрыхтаваў Сяргей КОЗЕЛ
Крыніца http://www.kopyl.by
