Яго аптымізм і вера ў свае сілы па-сапраўднаму заразлівыя. А моцныя бакі характару - гэта адметныя бакi сапраўднага вучонага: упартасць, працавітасць, бясконцая цяга да ведаў, уменне ставіць мэты і дасягаць іх.
У хімічных вытокаў
А пачалося ўсё ў дзяцінстве. Можна сказаць, што дапамог выпадак, але мудрыя людзі ўпэўнены: выпадковасці ў нашым жыцці заканамерныя і нічога не адбываецца проста так. Будучы на канiкулах у цёткі - дырэктара адной са школ Слуцка, сярод спісаных на макулатуру кніг увагу 10-гадовага Дзімы прыцягнула адна - «Досведы без выбухаў» Альгерта Альгіна, дзе простай мовай тлумачыліся розныя хімічныя працэсы. І першай лабараторыяй, у якой будучы навуковец пачаў спасцігаць хімічныя мудрасці, стала бабуліна кухня. Паспрабаваў, атрымалася, а такім чынам, і спадабалася. І з'явілася цвёрдая ўпэўненасць: буду біяхімікам. Калі вучань ужо 5 класа гімназіі № 1 г. Капыля Дзмітрый Семяновіч заявіў пра гэта класнаму кіраўніку Алене Сяргееўне Роўбуць, тая ў адказ заўважыла: гэта вельмі цяжка.
Але цяжкасці ніколі не палохалі, а хутчэй захаплялі маладога навукоўца. І вывучаць любімую хімію Дзіма пачаў самастойна, а пасля ўрокаў прыходзіў кансультавацца да настаўніка хіміі Галіны Сцяпанаўны Дамашэвiч. У той час, калі яго аднакласнікі захапляліся кампутарнымі гульнямі, глядзелі кіно ці проста гулялі, Дзіма чытаў спецыяльную літаратуру, прыходзіў у кабінет хіміі, каб абмеркаваць прачытанае з настаўнікам, правесці вопыты. Вынік не прымусіў сябе доўга чакаць. Поспех прыйшоў у старэйшых класах, калі на рэспубліканскай канферэнцыі Дзмітрый Семянoвіч атрымаў Дыплом І ступені па хіміі, а яшчэ праз год і па біялогіі. І два гады запар - у 2008 і 2009 - яго імя лічылася сярод іншых стыпендыятаў Спецыяльнага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы адораных навучэнцаў і студэнтаў.
Сёння Дзмітрый удзячны настаўнікам за тое, што паверылі, што дапамаглі дамагчыся поспеху. У іх ліку - першая настаўніца Ірына Мікалаеўна Лагвіненка, настаўнікі хіміі і біялогіі Галіна Сцяпанаўна Дамашэвiч і Святлана Максімаўна Булат. Падтрымку і дапамогу заўсёды аказвалі і аказваюць бацькі.
Прафесар Ніна Кануннікава і Дзмітрый Семяновіч на Міжнароднай канферэнцыі ў Эдынбургу. 2014 г.
Каханне ўзаемнае
Менавіта так можна ахарактарызаваць узаемаадносіны кандыдата біялагічных навук Дзмітрыя Семяновіча з гэтымі самымі навукамі. Натхненне малады навуковец знаходзіць у самых розных рэчах: ён старанна вывучае працы сваіх калег, умее бачыць і заўважаць прыгожае вакол. І ў той час, калі хтосцi за кубкам ранішняй кавы вывучае навіны ў сацсетках або слухае музыку, Дзмітрый праглядае навуковыя публікацыі. Сярод мноства спецыяльнай інфармацыі яго вопытныя вочы і востры розум знаходзяць запаветнае збожжа, якое пасля перарасце у адкрыццi або дапаможа знайсці адказы на хвалюючыя пытанні. І калі звычайнага чалавека біяхімічная формула, якая ў падручніку займае некалькі старонак, палохае, то Дзмітрыя яна захапляла з самага дзяцінства. Адзін са знаёмых прафесараў сказаў, што навуковец - гэта чалавек, які думае «24 на сем», гэта значыць ён думае над сваёй тэмай увесь час, кожную хвіліну. Гэта і пра самаго Семяновіча, ні на імгненне не спыняўшагася аналізаваць наяўную інфармацыю, шукаць, эксперыментаваць. Адсюль і цудоўныя для маладога ўзросту дасягненні. Судзіце самі.
Праз церні - да зорак
Пасля вучобы ў Гродзенскім універсітэце ім. Я. Купалы, кафедра біяхіміі якога размешчана на базе адзінага ў краіне акадэмічнага інстытута такога профілю, Дзмітрый прайшоў навучанне па абмене ў БДУ, навуковую стажыроўку - у МДУ. Пры гэтым запрашэнне ў вядучы расійскі ВНУ малады беларус атрымаў ад самога акадэміка РАН, заслужанага прафесара МДУ Уладзіміра Скулачова. Потым былі магістратура, аспірантура. Паспеў папрацаваць і настаўнікам хіміі ў гродзенскай гімназіі № 1 імя акадэміка Я.Ф. Карскага. Але па размеркаванні застаўся ў Інстытуце біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў НАН.
2020-ы - для Дзмітрыя па-свойму знакавы год: у красавіку ён абараніў кандыдацкую дысертацыю па біяхіміі. Пры гэтым асаблівых цяжкасцяў малады навуковец не заўважыў: падрыхтоўка, як і заўсёды, была моцнай. А апошнія некалькі месяцаў сумяшчае працу старэйшага навуковага супрацоўніка аддзела вітаміналогіі і нутрыцэўтыкi і намесніка дырэктара інстытута па навуковай рабоце. Плюс у другой палове дня спяшаецца да студэнтаў на кафедру біялагічнай хіміі Гродзенскага медуніверсітэта, дзе яму ўдаецца захапіць любімымі навукамі студэнтаў.
Не аднойчы малады чалавек станавіўся ўдзельнікам міжнародных канферэнцый.
У ліку навуковых дасягненняў - і ўдзел у дзяржаўнай праграме навуковых даследаванняў «Канвергенцыя», што дазволіла разам з калегамі займацца вывучэннем механізмаў нейрапрацекторнага дзеяння вытворнага вітаміна В5.
- Мы паказалі, што вядомы D-пантэнол, які шырока ўжываецца ў сродках па доглядзе за скурай, валодае выяўленым ахоўным дзеяннем на клеткі мозгу пры іх пашкоджанні, - захоплена распавядае Дзмітрый. - Ужыванне гэтага рэчыва велізарнае. Напрыклад, пры хваробах Альцгеймера, Паркінсона, ішэмічным пашкоджанні мозгу... Зараз абмяркоўваецца магчымасць выпуску сродкаў з D-пантэнол для прафілактыкі ўзроставых паталогій мозгу.
Сёння вобласць інтарэсаў Дзмітрыя некалькі зрушылася ў бок нефралогіі: ад мозгу - да нырак. На чарговым конкурсе гродзенскія вучоныя разам з калегамі з Ерэвана плануюць прадставіць сваю распрацоўку новых малекулярных маркераў для ранняй лабараторнай дыягностыкі вострага нырачнага пашкоджання.
Не навукай адзінай
Вольны час... Яго вельмі мала ў напружаным графіку маладога кандыдата біялагічных навук. Але калі выдаецца вольная хвіліна, дома чытае навуковую літаратуру, слухае музыку, вывучае англійскi. Каб трымаць сябе ў добрай фізічнай форме, наведвае басейн. Знаходзіць час Дзмітрый і для асабістага жыцця: у планах змяніць статус халасцяка. З выбранніцай шмат агульнага - дзяўчына выкладае біялогію ў адной са школ Гродна.
Праз гады, праз адлегласці...
Настаўнікі гімназіі часта ўспамінаюць пра Дзмітрыя: такіх азартных вучняў, на жаль, мала. Класны кіраўнік Алена Сяргееўна Роўбуць упэўнена: зацятасці і працавітасці Дзмітрыю заўсёды было не займаць:
- Дзіма заўсёды ставіў перад сабой мэты, якія нягледзячы ні на што дасягаў. Ён адрозніваўся ад сваіх аднакласнікаў імкненнем да ведаў, і калі бачыў, што не атрымліваецца, прыкладаў максімум намаганняў, імкнуўся даведацца больш.
З ёй згодна і калега - былы настаўнік хіміі Галіна Сцяпанаўна Дамашэвiч:
- Поспехамі Дзмітрыя я ганаруся. Так, ён заўсёды вылучаўся на фоне сваіх аднагодкаў: яму трэба было ва ўсім дайсці да сутнасці. Таму пасля ўрокаў хлопчык ішоў ці ў біблiятэку, або да настаўніка. Упэўнена, што дасягнуць такога поспеху яму дапамаглі цікавасць і любоў да навук. Яшчэ будучы чацвёртакласнікам, ён прыйшоў да мяне за руку з настаўнікам пачатковых класаў Ірынай Мікалаеўнай Лагвіненка. Мы ставілі шмат досведаў. Да таго ж у Дзімы і дома была свая міні-лабараторыя. А яшчэ падчас канікул хлопчык ездзіў у БДУ, дзе працаваў з навукоўцамі. Пры гэтым кантакты з імі Дзіма ўсталёўваў сам, бо ён заўсёды быў камунікабельным. Кансультантам адной з яго прац выступіла кандыдат хімічных навук БДУ Наталля Ільіна. І ў 2009 годзе за даследаванне «Вылучэнне і ідэнтыфікацыя флаваноідаў» мы былі ўзнагароджаны Дыпломам І ступені на рэспубліканскай канферэнцыі. А першыя яго публікацыі ў навуковай літаратуры, дарэчы, з'явіліся яшчэ падчас вучобы ў гімназіі ў часопісе «Xiмiя: праблемы выкладання». З Дзімам мы размаўлялі ўвесь час і маем зносіны цяпер. Ён вельмі адкрыты чалавек. І ветлівы: заўсёды паважліва ставіўся да старэйшых людзей.
- З Дзімам на ўроках мы сустрэліся толькі ў 10 класе, - успамінае настаўнік біялогіі Святлана Максімаўна Булат. - Гэта калі казаць аб афіцыйным знаёмстве. А неафіцыйна ён праводзіў мяне дадому на працягу двух гадоў і рабіў гэта амаль незаўважна. Адважыўся падысці значна пазней і адразу ж прапанаваў напісаць навукова-даследчую працу. Я адмовіла, бо не вяла ў гэтым класе і лічыла некарэктным «пераходзіць» дарогу калегу. І тут умяшалася лёс: у іх 10 класе выкладаць біялогію паставілі мяне. Наша даследаванне было прысвечана вывучэнню фізіялогіі росту раслін. Мы разам ставілі неабходныя досведы, вырошчвалі расаду ў скрынках ад тартоў. Затым Дзіма сам ездзіў у БДУ на кансультацыі з выкладчыкамі. Калі паўстала пытанне пра паступленне, я рэкамендавала яму вучыцца ў Гродзенскім дзяржуніверсітэце. І, упэўнена, ён не пашкадаваў. Сёння магу сказаць, што Дзмітрый - гэта чалавек навукі. Ён ставіць мэту, ясна бачыць яе і ўпарта да яе рухаецца. А яшчэ - гэта камунікабельны і вельмі добразычлівы малады чалавек.
Дыяна ТКАЧЭНКА
Крыніца http://www.kopyl.by
