Дэпутатамі парламента прыняты Закон «Аб змяненні законаў па пытаннях падаткаабкладання». Да падрыхтоўкі дакумента прыцягваліся зацікаўленыя міністэрствы і ведамствы. Што чакае падаткаплацельшчыкаў у 2023 годзе, нашаму карэспандэнту распавяла старшыня Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па бюджэце і фінансах Людміла Ніжэвіч.
Дэпутат спынілася на асноўных палажэннях і зменах Закона.
Як адзначыла Людміла Іванаўна, з 2023 года камеральная праверка арганізацыі або індывідуальнага прадпрымальніка будзе праводзіцца падатковымі органамі за перыяд, які не перавышае пяці каляндарных гадоў, што папярэднічаюць году, у якім праводзіцца камеральная праверка, і мінулы перыяд бягучага каляндарнага года. Удасканалены парадак правядзення камеральных праверак адпаведнасці расходаў даходам фізічных асоб, у тым ліку ў частцы ўзмацнення меры ўздзеяння пры іх правядзенні ў дачыненні да доўга непрацуючых грамадзян.
У прыватнасці, у дачыненні да грамадзян, незанятых у эканоміцы больш за пяць гадоў, прапанавана пры правядзенні кантролю за адпаведнасцю расходаў даходам: не прымаць у якасці крыніц даходаў, накіраваных на набыццё маёмасці і іншыя мэты, даходаў, атрыманых ад іншых фізічных асоб па дагаворах пазыкі, дарэння, захоўвання (за выключэннем такіх даходаў, атрыманых ад асоб, якія знаходзяцца ў адносінах блізкага сваяцтва); вылічваць падаходны падатак у памеры 13% з даходаў у выглядзе пазык, дарэння, захоўвання, атрыманых ад асоб, якія знаходзяцца ў адносінах блізкага сваяцтва (падатак вылічаецца з сумы атрыманых на працягу года вышэйзгаданых даходаў, якія перавысілі 100 базавых велічынь).
Паводле слоў Людмілы Ніжэвіч, у дачыненні да сум перавышэнняў расходаў над даходамі, устаноўленых па выніках праверкі, прапануецца павысіць стаўку падаходнага падатку да 26 працэнтаў. Акрамя таго, павялічаны памер стаўкі падаходнага падатку з 20 да 26 працэнтаў: пры ўстанаўленні кантралюючымі органамі фактаў выплаты заработнай платы «ў канвертах», а таксама афармлення «фіктыўных» выйгрышаў пры вывадзе грашовых сродкаў у інтарэсах арганізатараў азартных гульняў ці іншых асоб; у дачыненні да даходаў, якія атрымліваюцца фізічнымі асобамі, якія ажыццяўляюць прадпрымальніцкую дзейнасць без дзяржаўнай рэгістрацыі, а таксама іншую дзейнасць, калі такая дзейнасць у адпаведнасці з заканадаўчымі актамі з'яўляецца незаконнай і (або) забараняецца.
У мэтах адаптацыі ставак падаткаў, устаноўленых у беларускіх рублях, да інфляцыйных працэсамў прадугледжваецца індэксацыя ставак зямельнага падатку, экалагічнага падатку, падатку за здабычу (выемку) прыродных рэсурсаў.
На 2023 год прадугледжваюцца павелічэнне ставак акцызаў на алкагольную прадукцыю і тытунёвыя вырабы з улікам дасягнутых дамоўленасцей у рамках Дагавора аб агульных прынцыпах падаткаабкладання па ўскосных падатках паміж Рэспублікай Беларусь і Расійскай Федэрацыяй.
У пералік падакцызных тавараў уключаны электронныя сістэмы курэння, сістэмы для спажывання тытуню з усталяваннем на іх стаўкі акцызаў адпаведнага памеру, які ўжываецца ў Расійскай Федэрацыі для электронных сістэм дастаўкі нікаціну (2,72 рубля за 1 штуку).
Стаўка падатку на прыбытак павялічваецца з 18 да 20 працэнтаў з адначасовай адменай права абласных Саветаў дэпутатаў павялічваць агульнаўстаноўленую стаўку да 2 працэнтных пунктаў.
Падаўжаецца дзеянне на перыяд з 1 студзеня 2023 г. да 1 студзеня 2025 г. стаўкі падатку на прыбытак у памеры 30 працэнтаў для аператараў сотавай рухомай электрасувязі, аператара па абавязковым аказанні ўніверсальных паслуг электрасувязі і камерцыйных мікрафінансавых арганізацый.
Скарачаецца тэрмін пераносу страт з 10 да 5 гадоў, пачынаючы са страт, атрыманых у 2022 г.
Даходы ад аперацый па здачы ў арэнду (перадачы ў фінансавую арэнду (лізінг)), іншае выплатнае карыстанне маёмасці прызнаюцца выручкай ад рэалізацыі тавараў, работ (паслуг), маёмасных правоў, а не пазарэалізацыйнымі даходамі.
Усталёўваецца магчымасць уліку ў выдатках пры падаткаабкладанні прыбытку адлічэнняў у рэзерв маючых адбыцца адпачынкаў. Прадугледжваецца ўключэнне выдаткаў на правядзенне ідэалагічнай работы ў склад пазарэалізацыйных выдаткаў.
У сувязі са зменамі, што ўносяцца ўказам у бухгалтарскі ўлік курсавых розніц, карэктуецца парадак уліку пры падаткаабкладанні прыбытку сум курсавых розніц, у выніку чаго ўлічаныя ў бухгалтарскім уліку ў даходах і выдатках курсавыя розніцы будуць аналагічна ўлічвацца ў падатковым уліку.
Абмяжоўваецца льгота па падатку на прыбытак у дачыненні да прыбытку, атрыманага ад рэалізацыі прадуктаў харчавання для дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту, шляхам адмены магчымасці яе прымянення ў дачыненні да прадуктаў для дзяцей дашкольнага ўзросту.
Як адзначыла парламентарый, па падатку на нерухомасць адмяняецца абмежаванне ва ўжыванні льготы ў дачыненні да аб'ектаў, якія з'яўляюцца гісторыка-культурнымі каштоўнасцямі, пры ажыццяўленні прадпрымальніцкай дзейнасці, а таксама карэктуецца льгота, раней устаноўленая для санаторна-курортных і аздараўленчых арганізацый, з мэтай забеспячэння магчымасці яе прымянення не толькі арганізацыямі, якія ажыццяўляюць санаторна-курортнае лячэнне і аздараўленне насельніцтва, але і філіяламі іншых арганізацый, якія аказваюць аналагічныя паслугі насельніцтву па ўстаноўленым пераліку. Па зямельным падатку адмяняецца абмежаванне ва ўжыванні льготы ў дачыненні да участкаў, на якіх размешчаны аб'екты, якія з'яўляюцца гісторыка-культурнымі каштоўнасцямі, пры ажыццяўленні прадпрымальніцкай дзейнасці. У мэтах спрашчэння адміністравання зямельнага падатку з арганізацый плануецца ўкараненне з 2023 года сістэмы прэфайлiнга па зямельным падатку для арганізацый (папярэдняга запаўнення падатковай дэкларацый (разліку) па зямельным падатку з арганізацый падатковым органам на падставе наяўных у падатковых органах звестак). Гэта сістэма прадугледжвае: адмену для плацельшчыкаў-арганізацый абавязку па прадстаўленні імі падатковых дэкларацый (разлікаў) па зямельным падатку ў падатковы орган у пачатку справаздачнага года; папярэдняе запаўненне падатковым органам па заканчэнні падатковага перыяду на падставе наяўных у яго звестак праекта падатковай дэкларацыі (разліку) па зямельным падатку за мінулы год і накiраванне яе плацельшчыкам-арганізацыям для падпісання; накіраванне арганізацыямі ў падатковы орган падпісанай электронным лічбавым подпісам падатковай дэкларацыі (разліку), сфарміраванай на падставе паступіўшага з падатковага органа праекта падатковай дэкларацыі (разліку) з улікам вырабленых, пры неабходнасці, карэкціровак; для забеспячэння раўнамернага паступлення зямельнага падатку ў бюджэт на працягу справаздачнага года ўстаноўлены абавязкі выплаты арганізацыямі авансавых плацяжоў па зямельным падатку па чатырох тэрмінах у аднолькавай суме, якая вызначаецца ў памеры адной чацвёртай сумы падатку, вылічанага за мінулы год. Канчатковы разлік па зямельным падатку будзе праводзіцца па выніках каляндарнага года.
Пры гэтым авансавыя плацяжы не будуць выплачвацца бюджэтнымі арганізацыямі і арганізацыямі-плацельшчыкамі адзінага падатку для вытворцаў сельскагаспадарчай прадукцыі, паколькі плацельшчыкамі зямельнага падатку яны прызнаюцца толькі ў асобных выпадках (напрыклад, у выпадку здачы ў арэнду зямельных участкаў, невыканання крытэрыяў названага рэжыму падаткаабкладання).
З 2023 года на зямельныя ўчасткі, прадастаўленыя арганізацыям для будаўніцтва і (або) абслугоўвання капітальных будынкаў (збудаванняў), на якіх на працягу трох гадоў з даты прадастаўлення такіх участкаў не праведзена дзяржаўная рэгістрацыя стварэння капітальных будынкаў (збудаванняў), уключаючы апошні з ўзводзiмых аб'ектаў, будуць прымяняцца стаўкі зямельнага падатку, павялічаныя на каэфіцыент 3.
Людміла Ніжэвіч падкрэсліла, што законапраектам выключаецца магчымасць прымянення ўстаноўленых заканадаўчымі актамі і Падатковым кодэксам ільгот па зямельным падатку ў дачыненні да зямельных участкаў, па якіх будзе прымяняцца стаўка зямельнага падатку, павялічаная на каэфіцыент 3, калі іншае прама не ўстаноўлена ў гэтых заканадаўчых актах і Падатковым кодэксе.
Дадзеныя новаўвядзенні ўводзяцца ў рамках канцэпцыі падатковага стымулявання скарачэння незавершанага будаўніцтва, узгодненае міжведамаснай рабочай групай па пытаннях скарачэння колькасці аб'ектаў звышнарматыўнага незавершанага будаўніцтва.
У дачыненні да падаткаабкладання дзейнасці ў сферы гульнявога бізнесу ўведзены новы аб'ект падаткаабкладання падаткам на гульнявы бізнес (гульнявы даход), выключыўшы з ліку аб'ектаў станоўчую розніцу паміж сумай прынятых ставак у азартных гульнях і сумай выплачаных выйгрышаў (вернутых незгуляных ставак), што дазволіць пашырыць віды даходаў ад рэалізацыі паслуг віртуальных гульнявых устаноў, якія падлягаюць падаткаабкладанню. Павялічаны стаўкі падатку на гульнявы бізнес з гульнявога даходу для дзейнасці па ўтрыманні віртуальнай гульнявой установы з 4% да 8%.
Асаблівая ўвага нададзена ўдасканаленні падаткаабкладання ІП і самазанятасці грамадзян. ІП з 1 студзеня 2023г. не мае права прымяняць спрошчаную сістэму падаткаабкладання. Для іх адменены асобныя віды дзейнасці для выплаты адзінага падатку і ўстаноўлена два рэжымуы падаткаабкладання: адзіны падатак і падаходны падатак. Стаўкі адзінага падатку плануецца павысіць у 1,5-3 разы ў залежнасці ад віду дзейнасці. Стаўка падаходнага падатку ўсталёўваецца 20%. Для фізічных асоб, якія не ажыццяўляюць прадпрымальніцкую дзейнасць, усталяваны па выбары плацельшчыка адзіны падатак або падатак на прафесійны даход. Стаўкі адзінага падатку павышаюцца ад 1,5 да 2,5 разы таксама ў залежнасці ад віду дзейнасці. Памер падатку на прафесійны даход залежыць ад велічыні даходу і ўсталёўваецца ад 10 да 20%.
Да ліпеня 2023 года для рамеснікаў і дзейнасці ў сферы аграэкатурызму захоўваецца дзеючы рэжым падаткаабкладання. З 1 ліпеня 2023 г. у дачыненні да рамеснікаў і аграэкатурызму абавязак па ўжыванні падатку на прафесійны даход уводзімы працэнт падатку будзе залежаць ад выручкі і вагацца ад 10 да 20%. Пры гэтым па рашэнні мясцовых органаў улады можа быць захавана наяўная сістэма падаткаабкладання.
Сяргей КОЗЕЛ
Крыніца «СП»
