Выпадкова разбітая бутэлька, не тая смятана ці каўбасныя вырабы з пратэрмінаваным тэрмінам прыдатнасці… Што ж рабіць, калі вашы спажывецкія мары і надзеі аказаліся няздзейснымі?
Пра гэта расказвае галоўны спецыяліст аддзела эканомікі Капыльскага райвыканкама Святлана АТЛІВАНЧЫК.
– Скажыце, ці павялічваецца ад жыхароў нашага раёна колькасць скаргаў на гандаль і паслугі?
- Не. Наадварот, колькасць зваротаў ад грамадзян, звязаных з парушэннем правоў спажыўцоў, змяншаецца. Гэта можна растлумачыць як ростам прававой адукаванасці і вялікім цярпеннем людзей, так і тым, што ім удаецца дабіцца аднаўлення сваіх правоў спажыўцоў «мірным шляхам», без звароту ў райвыканкам. За ўвесь мінулы год да нас паступіла ўсяго некалькі пісьмовых і электронных зваротаў. А вось вусных было нямала: у асноўным людзі звяртаюцца па тэлефоне. Усе пытанні разглядаем зыходзячы з асноватворнага прававога дакумента - Закона Рэспублікі Беларусь «Аб абароне правоў спажыўцоў».
– Святлана Аляксандраўна, цікава, з чым часцей за ўсё звяртаюцца людзі?
Звярталіся заяўнікі і наконт непрадстаўлення па першым патрабаванні кнігі заўваг і прапаноў, а таксама парушэнняў прадаўцамі інтэрнэт-магазінаў устаноўленых заканадаўствам тэрмінаў вяртання грашовых сродкаў за тавар належнай або неналежнай якасці.
Пераважаюць і звароты па вяртанні тавара па заканчэнні гарантыйнага тэрміну. У выпадку, калі недахопы тавару знойдзены спажыўцом у гарантыйны тэрмін, прадавец (вытворца, пастаўшчык, прадстаўнік) адказвае за недахопы тавару, калі не дакажа, што яны ўзніклі пасля перадачы тавару прадаўцом спажыўцу з прычыны парушэння ім устаноўленых правілаў выкарыстання, захоўвання, транспарціроўкі тавару або дзеянняў трэціх асоб або непераадольнай сілы. У выпадку, калі гарантыйны тэрмін складае менш за два гады і недахопы тавару выяўлены спажыўцом па заканчэнні гарантыйнага тэрміну, але ў межах двух гадоў з дня перадачы тавару прадаўцом спажыўцу, прадавец (вытворца, пастаўшчык, прадстаўнік) адказвае за недахопы тавару, калі спажывец дакажа, што недахопы тавару ўзніклі да яго перадачы спажыўцу або па прычынах, якія ўзніклі да моманту яго перадачы. Тады ў адпаведнасці з артыкулам 11 Закона абавязаны прыняць рэч неналежнай якасці ў спажыўца, а ў выпадку неабходнасці - правесці праверку якасці тавару, у тым ліку з прыцягненнем рамонтнай арганізацыі. Таксама абавязаны праінфармаваць пакупніка аб яго праве на ўдзел у правядзенні праверкі якасці тавару, а калі такая праверка не можа быць праведзена неадкладна, - аб месцы і часе правядзення праверкі. Рамонтная арганізацыя пры атрыманні тавару ад прадаўца (вытворцы, пастаўшчыка, прадстаўніка) для правядзення праверкі якасці абавязана правесці такую праверку на працягу трох дзён з дня атрымання. Адзначым, што пры ўзнікненні спрэчкі аб наяўнасці недахопаў тавару і прычынах іх узнікнення прадавец (вытворца, пастаўшчык, прадстаўнік) абавязаны правесці экспертызу тавару за свой кошт у парадку, устаноўленым урадам Рэспублікі Беларусь. Аб месцы і часе правядзення экспертызы спажывец павінен быць апавешчаны ў пісьмовай форме.
– Ці ёсць свайго роду панацэя пры ўшчэмленых спажывецкіх правах?
– Пры здзяйсненні пакупкі трэба ўважліва азнаёміцца з інфармацыяй аб тавары, размешчанай на цэнніку, этыкетцы, упакоўцы. Заўсёды браць чэк ці іншы дакумент, які пацвярджае факт набыцця. Нагадаем, што не падлягаюць абмену і вяртанню дабраякасныя харчовыя тавары. Але калі ж набыта няякасная прадукцыя, то грамадзянін мае права запатрабаваць па свайму выбару: замены тавару на якасны, суразмернага памяншэння выплачанага кошту, вяртання выплачанага кошту. Прадавец не мае права адмовіць у задавальненні патрабаванняў, нават калі тавар выкарыстаны часткова, упакоўка выкрыта або пашкоджана.
У кожным гандлёвым аб'екце аформлены «Куток спажыўца», дзе пазначана інфармацыя аб месцы захоўвання і адказным за вядзенне і захоўванне «Кнігі заўваг і прапаноў». Таксама варта коратка выказаць сутнасць узнікшай канфліктнай сітуацыі. Вашы патрабаванні аб вяртанні грошай, замене тавараў або кампенсацыі ўрону. Далей - жаданы тэрмін выканання патрабаванняў, дата і подпіс.
У выпадку, калі канфлікт не ўдалося вырашыць, людзі могуць атрымаць вусную кансультацыю або пісьмова звярнуцца ў органы мясцовай выканаўчай улады, якія абавязаны не толькі разглядаць заявы, звароты і скаргі, але і аказваць дапамогу насельніцтву. Канешне, трэба ведаць і адстойваць правы спажыўца. Але ў выпадку іх парушэння імкнуцца не даводзіць справу да канфліктнай сітуацыі, пазбягаць абраз і зневажэння гонару і годнасці людзей. Упэўнена, што ў пераважнай большасці выпадкаў можна вырашыць усё мірна. Хочацца пажадаць, каб усе (як спажывец, так і вытворца, прадавец) паводзілі сябе цывілізавана і граматна, у рамках прававога поля.
Таццяна Бохан
